Chirurgia ręki jest bardzo szeroką dyscypliną zajmującą się chorobami i leczeniem operacyjnym kończyny górnej. Operacje można wykonywać zarówno z powodu urazów oraz z powodu chorób przewlekłych.
Zespół kanału nadgarstka (zespół cieśni nadgarstka)
Jedną z najczęstszych chorób przewlekłych w zakresie ręki jest zespół kanału nadgarstka. Jest to choroba, która polega na ucisku nerwu pośrodkowego na poziomie nadgarstka w przestrzeni anatomicznej nazywanej kanałem nadgarstka. Powoduje to silne dolegliwości bólowe określane przez pacjentów na przykład jako bóle czy mrowienia. Co ciekawe, dolegliwości bardzo często występują w nocy nie pozwalając pacjentkom spać. Powiedziałem pacjentkom, ponieważ choroba w większości występuje u kobiet. Operacja polega na odbarczeniu nerwu czyli przecięciu tkanek uciskających nerw. Poprawa ukrwienia nerwu powoduje praktycznie natychmiastowe ustąpienie dolegliwości bólowych. Jest to bardzo spektakularne, kiedy po operacji pierwsza noc jest wolna od bólu i pacjentka może normalnie spać. Oczywiście rekonwalescencja ręki trwa wiele miesięcy, a powrót do pełnej sprawności może trwać nawet rok.
Przykurcz Dupuytrena
Inną, bardzo częstą chorobą przewlekłą występującą w zakresie ręki jest tzw. przykurcz Dupuytrena. Ta choroba w odróżnieniu od zespołu kanału nadgarstka występuje najczęściej u mężczyzn. Trudno jest powiedzieć dlaczego tak się dzieje, ale takie są fakty. Choroba jest przewlekła, łagodna, natomiast problem polega na stale postępującym przykurczu palców. Uniemożliwia to sprawne posługiwanie się ręką, i różnymi narzędziami. Postępujący przykurcz palców uniemożliwia dobry chwyt. Leczenie jest również operacyjne. Wycina się tkanki ręki, które powodują przykurcz i w większości uzyskuje się wyprost palców. Niestety możliwe są nawroty.
Poza wymienionymi chorobami znamy wiele innych przewlekłych chorób rąk jak np. zapalenie ścięgien, strzelający palec, ganglion w obrębie nadgarstka. Te choroby również operuje się z dobrym wynikiem, natomiast jak zawsze trzeba pamiętać że po każdej operacji w obrębie kończyny górnej, po za techniką operacyjną bardzo ważna jest rekonwalescencja i prawidłowa rehabilitacja. Każda operacja w obrębie ręki stwarza warunki do prawidłowego gojenia i odzyskania sprawności. Natomiast resztę sukcesu i wyniku zależy od pracy pacjenta czyli prawidłowo i wytrwale prowadzonej rehabilitacji.
Leczenie wad wrodzonych
Chirurgia ręki obejmuje wszystkie schorzenia związane z kończyną górną, włączając wady rozwojowe, tak więc wady wrodzone w obrębie ręki są jednym z głównych przedmiotów zainteresowań tejże specjalności. Można operować różnego rodzaju wady i w rożnym wieku. Jako ciekawostkę należy powiedzieć że wady, które upośledzają czynność chwytną ręki, powinny być operowane dość szybko, najlepiej w pierwszym roku życia, aczkolwiek nie jest to bezwzględnie konieczne. Powodem operacji w pierwszym roku życia jest to, że prawidłowy chwyt ręką kodujemy do 8 miesiąca życia. Czy możemy zatem operację odłożyć? Tak, bo ryzyko operacyjne w późniejszym wieku jest mniejsze, ale z drugiej strony jeżeli w wieku dorosłym zmieniamy warunki anatomiczne, to bardzo trudno jest się przestawić na nowy model czy schemat chwytu. To mniej więcej tak jak dwuletnie dziecko będzie się uczyć każdego języka w sposób naturalny – wystarczy, że będzie przebywać w środowisku osób mówiących danym językiem, natomiast w wieku dorosłym nauka języka sprawia trudności. Podobnie jest z operacjami wad rozwojowych, ale oczywiście każdy przypadek trzeba rozważyć indywidualnie i wypracować pewien konsensus i plan leczenia wspólnie z rodzicami dziecka.
Najczęściej występujące powikłania
W przypadku zespołu kanału nadgarstka możliwe są nawroty, ale one występują w niewielu procentach. Podobnie po operacji przykurczu Dupuytrena występują nawroty. Ponowny przykurcz palców może pojawić się w miejscu już operowanym lub na palcach nie operowanych. Nie wiadomo dlaczego tak się dzieje. Czasami wznowa pojawia się po kilku miesiącach. Jednak u większości pacjentów poprawa funkcji reki utrzymuje się przez wiele lat.
Niechirurgiczne metody leczenia ręki
W przypadku stwierdzenia upośledzenia funkcji ręki przede wszystkim należy postawić pytanie co jest przyczyną i postawić właściwe rozpoznanie. Bardzo często na funkcję ręki wpływają różnego rodzaju zmiany zwyrodnieniowe. Leczenie nie zawsze należy zaczynać od operacji. Czasami prawidłowo przeprowadzona rehabilitacja i fizykoterapia dają wystarczająco dobrą poprawę i umożliwiają powrót do wcześniejszych aktywności. Czasami jeżeli to możliwe, trzeba zmienić swoje zainteresowania i aktywność, zmienić pracę na mniej obciążającą, czy unikać tych czynności, które sprawiają dolegliwości i powodują ból. Do operacji kwalifikujemy tych pacjentów, u których metody zachowawcze czyli rehabilitacja i fizykoterapia nie są w stanie poprawić funkcji ręki, a z drugiej strony dolegliwości czy dysfunkcja jest tak duża, że eliminuje pacjenta z życia zawodowego lub prywatnego.